Javascript, web tarayıcılarında çalışan bir programlama dilidir. Bu dil, web sayfalarının etkileşimli olmasını sağlar ve kullanıcıyla etkileşime geçebilir. Javascript, tarayıcıda çalıştığı için web sitesi üzerinde birçok farklı işlevi yerine getirebilir. Ayrıca, mobil uygulamaların geliştirilmesinde de sıkça kullanılmaktadır.
Web geliştirme sürecinde, Javascript’in ne kadar önemli olduğu ve nasıl kullanıldığı merak edilen konulardan biridir. Bu dil, web sayfalarına dinamizm kazandırarak kullanıcı deneyimini artırır. Ayrıca, veri saklama, form kontrolü ve animasyon gibi birçok işlevi de yerine getirebilir. Javascript, tarayıcıda çalıştığı için web sitesinin performansını da etkileyebilir. Bu nedenle, web geliştiricilerin Javascript’i etkin bir şekilde kullanması önemlidir.
| JavaScript | Tanımı |
|---|---|
| Nedir | Web sayfalarını etkileşimli hale getirmek için kullanılan bir programlama dilidir. |
| Özellikleri | Client-side scripting, dinamik içerik oluşturma, form kontrolü, kullanıcı etkileşimi, animasyonlar, veri manipülasyonu gibi özellikleri bulunmaktadır. |
| Kullanım Alanları | Web geliştirme, mobil uygulama geliştirme, oyun geliştirme gibi birçok alanda kullanılmaktadır. |
Javascript Nedir?
JavaScript, web sitelerine dinamizm kazandıran ve kullanıcı etkileşimini artıran bir programlama dilidir. HTML ve CSS ile birlikte web geliştirme sürecinde kullanılan üç ana bileşeninden biridir. JavaScript, tarayıcıda çalışan bir betik dilidir ve genellikle istemci tarafı (client-side) geliştirme için kullanılır.
Javascript ile Neler Yapılabilir
JavaScript, başlangıçta sadece web tarayıcılarında kullanılmak üzere tasarlanmış olsa da, günümüzde sunucu tarafı (server-side) geliştirme için de kullanılan birçok araç ve platform bulunmaktadır. JavaScript ile etkileşimli web siteleri, web uygulamaları, oyunlar, mobil uygulamalar ve hatta sunucu tarafı uygulamalar yapılabilir.
JavaScript’in Tarihçesi
JavaScript, 1995 yılında Netscape Communications Corporation tarafından geliştirilmiştir. Başlangıçta “LiveScript” adıyla piyasaya sürülen dil, daha sonra “JavaScript” olarak adlandırılmıştır. JavaScript’in adının Java ile benzer olmasının nedeni, o dönemde Java’nın popülerliğinden faydalanmak isteyen Netscape’in pazarlama stratejisidir.
JavaScript, çeşitli standartlar ve güncellemelerle geliştirilmiş ve 2015 yılında ECMA International tarafından standartlaştırılmıştır. Bu standartla birlikte, JavaScript’in resmi adı “ECMAScript” olarak değiştirilmiş, ancak genellikle hala JavaScript olarak anılmaktadır.
JavaScript Nasıl Çalışır?
JavaScript, web tarayıcılarında ve artık sunucu taraflı uygulamalarda da çalışabilen bir programlama dilidir. İşte JavaScript’in çalışma şekli:
-
Yorumlanan Dil: JavaScript genellikle tarayıcıda yorumlanan bir dildir. Bu, tarayıcı tarafından sayfa yüklendiğinde satır satır yorumlanarak çalıştırıldığı anlamına gelir. Tarayıcı, JavaScript kodunu HTML belgesinin içindeki
<script>etiketlerini veya harici JavaScript dosyalarını bulup yürütür. -
Nesne Tabanlıdır: JavaScript, prototip tabanlı nesne yönelimli bir dildir. Bu, nesnelerin diğer nesnelerden kalıtım alabileceği ve özellikleri ve davranışları paylaşabileceği anlamına gelir.
-
İstemci Tarafı Yürütme: JavaScript, genellikle istemci (client-side) tarafında kullanılır, yani kullanıcıların tarayıcılarında çalıştırılır. Bu, web sayfalarını etkileşimli hale getirmek, kullanıcı etkileşimlerini işlemek ve dinamik içerik oluşturmak için kullanılır.
-
Tarayıcı Motorları: JavaScript kodunun çalışması, tarayıcıların JavaScript motorları tarafından gerçekleştirilir. Örneğin, Google Chrome’un V8 motoru, Mozilla Firefox’un SpiderMonkey motoru ve Microsoft Edge’in Chakra motoru gibi.
-
Asenkron İşleme: JavaScript, tarayıcıda asenkron olarak çalışabilir. Bu, tarayıcı işlemlerinin diğer işlemleri engellemeden devam edebilmesini sağlar. Örneğin, AJAX çağrıları veya zamanlayıcılar gibi işlemler asenkron olarak gerçekleştirilebilir.
-
Event-Driven (Olay Odaklı): JavaScript, birçok tarayıcı olayını (örneğin, tıklama, fare hareketi, form gönderme) işleyebilir ve bu olaylara tepki verebilir. Bu, web sayfalarının dinamik olmasını sağlar.
-
Modern JavaScript: Geliştiricilerin işini kolaylaştıran ve kodun daha organize ve sürdürülebilir olmasını sağlayan modern JavaScript özellikleri vardır. Bunlar arasında arrow fonksiyonları, promise’ler, async/await gibi özellikler bulunur.
JavaScript, web geliştirme alanında çok önemli bir role sahiptir ve modern web uygulamalarının temelini oluşturur. Ancak, son yıllarda Node.js gibi teknolojilerle birlikte, JavaScript artık sunucu taraflı uygulamalarda da kullanılmaktadır.
JavaScript’in Özellikleri
JavaScript, yüksek düzeyli bir programlama dilidir ve basit, esnek ve güçlü bir yapısı vardır. Bu dil, tarayıcı tarafında çalıştığı için web sitesi içindeki HTML ve CSS ile etkileşimli bir şekilde kullanılabilir. Kullanıcı etkileşimini artırmak, form doğrulama, animasyonlar, veri görselleştirme gibi birçok işlemi gerçekleştirebilir.
Ayrıca JavaScript, nesne yönelimli programlama (OOP) ve fonksiyonel programlama paradigmalarını destekler. Dinamik tipler, hata denetimi, olay tabanlı programlama gibi özellikleriyle de geliştiricilere geniş bir yelpaze sunar. JavaScript’in diğer bir özelliği de, geniş bir standart kütüphane ve açık kaynaklı ekosisteme sahip olmasıdır.
JavaScript’in Kullanım Alanları
JavaScript, web geliştirme alanında en yaygın olarak kullanılan programlama dillerinden biridir. Web sitesi geliştirme, web uygulamaları, mobil uygulamalar, oyun geliştirme gibi birçok alanda JavaScript’in kullanımı oldukça yaygındır. Özellikle son yıllarda, JavaScript’in sunucu tarafı geliştirme için kullanılan Node.js gibi platformlarla birlikte kullanımı oldukça artmıştır.
Ayrıca, JavaScript’in IoT (nesnelerin interneti), veri görselleştirme, yapay zeka gibi alanlarda da kullanımı yaygınlaşmaktadır. JavaScript, tarayıcılar dışında da kullanılabildiği için, cross-platform uygulama geliştirme için de tercih edilmektedir. Gelişmiş kütüphaneler ve framework’ler sayesinde, JavaScript ile hızlı ve etkili bir şekilde uygulama geliştirmek mümkündür.
JavaScript’in Avantajları
JavaScript, tarayıcı tarafında çalıştığı için, kullanıcı etkileşimini artırmak ve web sitesini daha dinamik hale getirmek için ideal bir dildir. Ayrıca, tarayıcı uyumluluğu konusunda da oldukça gelişmiş bir dil olup, çoğu modern tarayıcıda sorunsuz bir şekilde çalışmaktadır.
JavaScript’in açık kaynaklı ekosistemi ve geniş kütüphane desteği, geliştiricilere hızlı bir şekilde uygulama geliştirme imkanı sunar. Ayrıca, Node.js gibi platformlarla birlikte sunucu taraflı geliştirme imkanı da sağlamaktadır. JavaScript, hızlı bir şekilde öğrenilebilen ve kullanılabilen bir dil olmasıyla da tercih edilir.
JavaScript’in Dezavantajları
JavaScript, tarayıcı tarafında çalıştığı için güvenlik riskleri taşıyabilir. Kötü niyetli kişilerin kullanıcıları hedef almak için JavaScript’i kullanabilmesi nedeniyle, güvenlik önlemlerine dikkat edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, tarayıcı uyumluluğu konusunda dikkat edilmesi gereken bir dildir ve bazı eski tarayıcılarda sorunlar çıkarabilir.
JavaScript, dinamik tipli bir dildir ve bu nedenle hata denetimi zor olabilir. Büyük ölçekli uygulamalarda, kodun karmaşıklaşması ve bakımının zorlaşması gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Ayrıca, bazı geliştiriciler tarafından JavaScript’in performansı konusunda eleştiriler bulunmaktadır.
JavaScript ve ECMAScript
JavaScript’in resmi adı, ECMA International tarafından standartlaştırıldıktan sonra “ECMAScript” olarak değiştirilmiştir. ECMAScript, JavaScript’in temelini oluşturan bir standarttır ve JavaScript’in gelişimini belirleyen ana kaynaktır. ECMAScript sürümleri, JavaScript’in yeni özelliklerini ve güncellemelerini tanımlar.
JavaScript, genellikle ECMAScript’in belirli bir sürümüyle ilişkilendirilir. Örneğin, JavaScript’in ES5, ES6, ES7 gibi sürümleri bulunur ve her sürümde farklı özellikler eklenir. Geliştiriciler, tarayıcı uyumluluğunu dikkate alarak ve mevcut standartlara uygun kod yazarak JavaScript projelerini geliştirirler.
JavaScript Framework’leri
JavaScript’in popülerliği ve yaygınlığı, birçok framework ve kütüphane geliştirilmesine olanak sağlamıştır.
Front-end Frameworkleri
Back-end Frameworkleri
gibi kütüphaneler; birçok geliştiriciye hızlı ve etkili bir şekilde uygulama geliştirme imkanı sunar.
Bu framework’ler, genellikle belirli bir problemi çözmek ya da belirli bir alanda geliştirme yapmak için kullanılır. Örneğin, React, kullanıcı arayüzü geliştirmek için ideal bir seçenekken; Node.js, sunucu tarafı uygulamaları geliştirmek için tercih edilir. JavaScript’in geniş framework ve kütüphane desteği, geliştiricilere esneklik ve verimlilik sağlar.
JavaScript ve SEO
JavaScript, tarayıcı tarafında çalışan bir dil olduğu için, bazı durumlarda arama motoru optimizasyonu (SEO) konusunda sorunlar çıkarabilir.
Arama motorları karmaşık yazılmış Javascript kodlarını tarayıp doğru okumayabilir.Bu sebeple yaptığımız değişiklikler Googlebot tarafından taranmadığı için SEO performansımızı olumsuz etkiler. Mümkün olduğunca anlaşılabilir kod yapısı kullanılmalı ve ihtiyaç olmadığı durumlarda Javascript kullanılmamalıdır. Google dökümanlarında yer alan Javascript SEO içeriğini okuyarak daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Bakınız:https://developers.google.com/search/docs/crawling-indexing/javascript/javascript-seo-basics?hl=tr
SONUÇ
Javascript, web sayfalarını etkileşimli hale getirmek için kullanılan bir programlama dilidir. Client-side scripting, dinamik içerik oluşturma, form kontrolü, kullanıcı etkileşimi, animasyonlar, veri manipülasyonu gibi özellikleri bulunmaktadır. Web geliştirme, mobil uygulama geliştirme, oyun geliştirme gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
